Veelgestelde vragen

Dat kan vanaf 15 mei 2023 via een contactformulier op deze website. Dit formulier vindt u op de pagina 'Contact'.  
 

Nee, ons advies is niet juridisch bindend. Met het advies kunt u zelf passende maatregelen nemen.

Hiermee bedoelen we hoe weerbaar onze economie is tegen de inzet en het misbruik van economische activiteiten voor geopolitieke doelen. Zulke activiteiten kunnen een gevaar zijn voor onze nationale veiligheid. Zo kunnen ze vitale processen schaden. Ook kunnen ze de Nederlandse kennis en informatie minder betrouwbaar of minder bijzonder maken. Daarnaast is het ook een gevaar als we strategische afhankelijk van andere landen zijn of worden. 

Vooral bedrijven die werken in kennisintensieve sectoren en samenwerken of zakendoen met internationale partijen of andere overheden hebben een hoger veiligheidsrisico. Als ondernemer kunt u met uw activiteiten onbedoeld een gevaar zijn voor onze nationale veiligheid.

Economische veiligheidsrisico’s komen voor in heel verschillende situaties. Ook uiten ze zich op veel manieren. Op onze website laten we daarom tien belangrijke risico’s zien. Risico’s laten zich echter niet in tien voorbeelden samenvatten. Twijfelt u of u risico loopt en maakt u zich zorgen, dan kunt u dit altijd met ons bespreken. Blijkt dat u bij ons niet op de juiste plek bent? Dan helpen wij u graag uitvinden waar u wel moet zijn.

Nee. De aanpak voor economische veiligheid is 'landenneutraal'. Dat betekent dat de aanpak toe te passen is op ieder land of iedere staat waar mogelijk een dreiging van uitgaat. Per geval moet een afweging en beoordeling worden gemaakt van dreiging en risico’s. Het Ondernemersloket Economische Veiligheid kan u hierbij helpen.

Nederland wordt steeds vaker openlijk en in het geheim geconfronteerd met dreigingen tegen de economische veiligheid. Dat concludeert het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren (DBSA) 2. Dat betekent dat veel Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers doelwit zijn van activiteiten voor het stelen van hoogwaardige technologie. Diefstal en het weglekken van kennis kan voor oneerlijke concurrentie zorgen en ongewenst gebruik voor bijvoorbeeld militaire doelen. Hierdoor kunnen Nederlandse publieke belangen onder druk komen te staan. Denk aan ons verdienvermogen en onze nationale veiligheid. Ook zijn onze vitale processen kwetsbaar voor sabotage door staten en landen en voor ongewenste invloed van buitenlandse actoren. Bijvoorbeeld door investeringen en overnames.

Wij zijn hét centrale, informatie- en aanspreekpunt voor bedrijven. Veel ministeries en andere instanties bieden informatie op specifieke terreinen. Denk aan spionage, terrorisme of internationaal zakendoen. We werken nauw met deze ministeries samen, bundelen informatie op onze website en verwijzen naar hen door. 

Wij informeren en adviseren bedrijven die internationaal samenwerken over risico’s en verwijzen hen door. Met dit advies kan een bedrijf zelf aan de slag. Het loket werkt samen met alle relevante onderdelen van de Rijksoverheid en de sectororganisaties. Zo is het loket één toegangspunt voor alle vragen over economische veiligheid.

Wij zijn er voor Nederlandse kennisintensieve mkb-bedrijven, startups en scale-ups.  

Het Ondernemersloket Economische Veiligheid is een initiatief van alle overheden. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) verzorgt het loket, geeft de informatie en stemt af met de ministeries.

De Wet Vifo is op 1 juni 2023 in werking getreden.

Dat hangt af van welk soort bedrijf u bent. Voor technologiebedrijven geldt:

• Produceert u militaire goederen? Of goederen die zowel militair als civiel gebruikt kunnen worden? Dan moet u bepaalde investeringen, fusies en overnames melden bij het Bureau Toetsing Investeringen. Ook kunt u een verzoek krijgen om een transactie alsnog te melden als die plaatsvond na 8 september 2020. 
• Is uw bedrijf actief in de sectoren quantum (computing), fotonica, halfgeleiders of high-assurance? Dan moet u ook bepaalde investeringen, fusies en overnames melden bij het Bureau Toetsing Investeringen. Deze sectoren zijn namelijk via een Algemene Maatregel van Bestuur onderdeel van de Wet Vifo.

Voor vitale aanbieders en beheerders van bedrijfscampussen geldt:

• Is uw bedrijf actief op het gebied van kernenergie, luchtvervoer, scheepsvaartafwikkeling, het bankwezen, infrastructuur voor financiële markten, gaswinning of gasopslag? Of beheert u een bedrijfscampus waarin u in een publiek-privaat samenwerkingsverband sensitieve technologie ontwikkelt? Ook dan moet u bepaalde investeringen, fusies en overnames melden bij het Bureau Toetsing Investeringen. Daarnaast kunnen vitale aanbieders een verzoek krijgen om een transactie alsnog te melden als die plaatsvond na 8 september 2020.

Exporteert u goederen naar het buitenland? En heeft u hiervoor een exportcontrolevergunning nodig? Dan valt u waarschijnlijk onder de meldplicht van de Wet Vifo. Exporteert u niet? Dan raden wij u aan om de dual-use lijst (EU Verordening 428/2009) en de lijst van militaire goederen (EU Gemeenschappelijk Standpunt 944/2008) te bekijken. Deze lijsten staan op deze EU-website. U moet zelf bepalen of uw bedrijf goederen produceert die ook militair gebruikt kunnen worden. Wel kunt u als de Wet Vifo ingaat een analyse van uw producten voorleggen aan het Bureau Toetsing Investeringen. Hiervoor dient u een verzoek in voor een ‘informele zienswijze’. Neem hiervoor contact op.

Neem bij twijfel contact op met het Bureau Toetsing Investeringen. Het BTI denkt met u mee over de toepassing van de wet. Het blijft wel uw verantwoordelijkheid om te bepalen of u een investering wel of niet moet melden. 

Transacties in deze categorieën die plaatsvonden voordat de Wet Vifo inging, worden niet met terugwerkende kracht alsnog getoetst. Dat komt omdat uw sector via Algemene Maatregel van Bestuur onderdeel van de Wet Vifo is. Hoort uw bedrijf bij een sector die in de wettekst zelf staat? En komen uw goederen voor op de dual-use lijst of de lijst militaire goederen? Dan kunt u als de wet ingaat verplicht zijn om een eerdere transactie alsnog te melden. 

Nee, dat maakt niet uit. In Nederland moeten transacties met investeerders van buiten de EU, van binnen de EU en vanuit Nederland allemaal voldoen aan de meldplicht. De nationale investeringstoetsingswetgeving verschilt echter per EU-lidstaat. Dus let hier goed op als u in meerdere lidstaten een melding moet doen. 

Alleen bij een ‘redelijk vermoeden’ van gevaar voor de nationale veiligheid wordt met terugwerkende kracht getoetst. Dat geldt slechts voor een beperkt aantal transacties. Zie hiervoor artikel 58 van de wet.

U kunt de melding bij BTI alleen in het Nederlands indienen. Formulieren zijn beschikbaar op de website van BTI. Er is geen Engelstalige versie van het meldformulier beschikbaar. Wel is het mogelijk om Engelstalige bijlagen zoals jaarverslagen mee te sturen. Levert u bijlagen in een andere taal aan? Dan vragen we mogelijk om een vertaling aan te leveren.

Ja dat kan. Neem dan (anoniem) contact op via 070 - 379 86 80, via e-mailadres bureautoetsinginvesteringen@minezk.nl of via het contactformulier op de website van BTI. De veiligheid van de melder is voor BTI heel belangrijk. Informatie die te herleiden is naar een anonieme melder, nemen we niet op in een eventueel onderzoek.

Dit zijn militaire goederen, dual-use goederen en sanctiegoederen. De export van deze goederen wordt streng gecontroleerd. Bijvoorbeeld met een vergunningsplicht, ontheffingsplicht of embargo.

Twijfelt u over de vergunningplicht, ontheffingsplicht of dat goederen onder het onder embargo vallen? Of wilt hierover zekerheid? Met dit formulier krijgt u antwoord op de vraag of er beperkende regelgeving geldt voor export van uw goederen. Dit ‘indelingsverzoek’ stuurt u naar de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer van de Douane.

Kijk dan op de ‘Vraag en antwoord’ pagina over exportcontrole van strategische goederen. 

Neem dan direct contact op met de AIVD of kijk op de website van de AIVD.

Ga dan naar de website van de AIVD. Daar vindt u veel informatie over spionage en economische veiligheid zoals deze brochure. U kunt uw vraag ook aan het Loket stellen.

Neem dan contact op met het Octrooicentrum Nederland van de RVO.

Doet u internationaal zaken? Of bent u dit van plan? Dan kunt u een aantal maatregelen nemen om uw intellectueel eigendom en bedrijfsgeheimen te beschermen. De maatregelen gelden niet alleen bij verkoopplannen, maar ook voor productieplannen:

1. Stel een plan op. Werk samen met een gespecialiseerd advocatenkantoor met kennis van het land waarin u zaken wilt doen. 
2. Registreer uw Nederlandse rechten (opnieuw) in het land waarin u zaken wilt doen. In landen buiten de Europese Unie geleden andere regels en procedures voor het registreren en beschermen van uw intellectueel eigendom. Bespreek samen met een gespecialiseerd advocatenkantoor hoe u hier het beste mee om kan gaan. 
3. Zorg voor goede relaties en communicatie met uw leveranciers en distributeurs. Bedenk hierbij dat iemand zowel online als offline inbreuk kan maken op uw intellectueel eigendom. 
4. Dwing uw rechten op uw intellectueel eigendom af bij de lokale autoriteiten.

Wilt u risico’s bij inkoop en aanbestedingen op tijd herkennen en hiervoor maatregelen nemen in het gunningstraject? Bekijk dan de Quickscan nationale veiligheid bij inkoop en aanbesteden. Hierin staan onder andere tips over hoe u omgaat met procedurekeuze, selectiecriteria en contractuele voorwaarden. De quickscan is ontwikkeld voor de Rijksoverheid en de vitale sector, maar kan ook zinvol zijn voor andere sectoren.

Blijkt uit de Quickscan dat er risico’s zijn? Doe dan een risicoanalyse. Deze stelt vast welke risico’s er zijn en hoe u ze kunt tegengaan. Hiervoor is zowel inhoudelijke expertise als juridische (aanbestedingsrechtelijke) expertise nodig.

Stel uzelf in ieder geval de volgende vragen:

• Is de opdrachtnemer ingericht op de informatie waarmee hij moet werken?
• Weet de opdrachtnemer wat hij moet doen bij beveiligingsincidenten? En voldoen zijn eventuele onderaannemers aan de beveiligingseisen? 
• Kan een strategische afhankelijkheid ontstaan?
• Kan gevoelige informatie zoals persoonsgegevens weglekken? 
• Kan de continuïteit van de levering in gevaar komen en wat voor gevolgen heeft dit?
• Komt het personeel in aanraking met gevoelige informatie? 
• Wat gebeurt er met de informatie na beëindiging van het contract? 

Heeft u een beeld heeft van de potentiële risico’s van een opdracht? Dan kunt u concrete maatregelen nemen. Denk aan het stellen van aanvullende contracteisen. 

PIANOo is een expertisecentrum waar u voor veel informatie terecht kunt. Heeft u twijfels over mogelijke risico’s bij inkoop en aanbesteding? Dan kunt u ook terecht bij de NCTV: EV@nctv.minjenv.nl of uw vraag stellen aan het Ondernemersloket Economische Veiligheid.

Nederland hoort bij de meest ontwikkelde landen ter wereld op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Dat maakt ons interessant voor landen die technologie en kennis willen stelen. Tijdens buitenlandse dienstreizen kunt u een doelwit zijn van buitenlandse inlichtingendiensten. Verdwijnen door diefstal of spionage innovatieve kennis en technologie verdwijnen die in uw bedrijf en in ons land zijn ontwikkeld? Dan tast dat zowel u als Nederland aan. 

Krijgt u te maken met diefstal van bijvoorbeeld vertrouwelijke informatie of spionage? Dan kan dat gevolgen hebben voor uw bedrijf en uw financiële positie. Stel: een land kopieert uw blauwdrukken of steelt unieke apparatuur. Dan hoeft dit land de onderzoeks- en ontwikkelingskosten van uw product niet meer zelf te betalen. Mogelijk verkoopt uw bedrijf dan minder producten omdat u de concurrentiestrijd met het buitenlandse bedrijf niet (meer) aan kunt.

Bekijk deze brochure van de AIVD.

Bent u op zoek naar het risicoprofiel van een land? Dan is er openbaar beschikbare dreigingsinformatie. Zo hebben de NCTV, de AIVD en de MIVD eind 2022 opnieuw samen een Dreigingsbeeld statelijke actoren gepubliceerd. Ook in de jaarverslagen van de AIVD en de MIVD staat actuele dreigingsinformatie. Op de EU Sanctions Map ziet u tegen welke landen sancties zijn afgekondigd. Scoort een land slecht? Dan betekent dat niet per se dat u zich er niet kunt vestigen of er niet kunt samenwerken met een buitenlandse partner. Als u maar de juiste voorzorgsmaatregelen neemt en weet hoe u of uw beoogde partner werkt.

Over internationaal ondernemen is veel informatie beschikbaar op de commerciële markt. Ook kunnen de RVO en de KvK u verder helpen bij vragen over internationalisering. Met vragen over risico’s kunt u terecht bij het Ondernemersloket Economische Veiligheid. 

Nee. Ook met een vraag over een joint-venture, licentieverstrekking of andere internationale samenwerking kunt u bij ons terecht. 

Bij de werving en selectie van nieuwe medewerkers is het belangrijk dat uw HR-mensen zich bewust zijn van veiligheid. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor nieuwe medewerkers en moeten vreemde signalen in cv’s of netwerken van nieuw personeel opmerken. Denk aan: 

• Heeft iemand in een land met een verhoogd risico gewerkt?
• Zitten er opmerkelijke gaten in iemands cv?
• Heeft de kandidaat opvallende nevenfuncties?

Afhankelijk van de aard van de risico’s kunt u voor bepaalde functies een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) eisen. En kan een functie de nationale veiligheid schaden? Dan moet u deze als een vertrouwensfunctie aanwijzen. Voor zo’n functie, bijvoorbeeld bij ABDO-bedrijven, is een verklaring van geen bezwaar (vgb) nodig. De AIVD of MIVD geeft zo’n vgb af na een veiligheidsonderzoek.

Bij werving gebruikt u ook een integriteitstest. Deze meet of:

• Het gedrag van de kandidaat voldoet regels en algemeen geldende waarden. Ook wanneer er druk wordt uitgeoefend of regels onduidelijk zijn;
• De kandidaat geen verborgen motieven heeft. En zich niet laat verleiden om regels niet of te ruim toe te passen;
• De kandidaat consistent is in zijn of haar gedrag, en daarvoor verantwoordelijkheid neemt.

Neem altijd geheimhoudingsbepalingen in de arbeidsovereenkomst op die ook na uitdiensttreding van kracht blijven. Daarnaast adviseren wij om na beëindiging van het dienstverband mensen die met gevoelige kennis of technologie hebben gewerkt een vorm van nazorg te geven. Bijvoorbeeld door met hen contact te houden.
 

Zorg voor trainingen zodat iedereen veiligheidsrisico’s herkent en er juist op reageert. Denk aan:

• De opname van relevante informatie en regelingen in het welkomstpakket. Bijvoorbeeld een onderdeel of briefing over economische veiligheid voor medewerkers die met gevoelige kennis of technologie werken.
• Een opfriscursus.
• Een plek op het intranet waar medewerkers hun kennis en alertheid kunnen testen. 

Wilt u meer weten over de inhoud van deze trainingen? Vraag dan advies aan het Ondernemersloket Economische Veiligheid. 
 

Kijk voor vragen en informatie over cybercriminaliteit en digitale weerbaarheid op de websites van het Nationaal Cyber Security Centrum en het Digital Trust Center.  

Bent u een vitale aanbieder? En wilt u meer weten over cybercriminaliteit en digitale weerbaarheid? Raadpleeg dan de website van het Nationaal Cyber Security Centrum.

Ook op de website van de AIVD vindt u meer informatie over hoe u zich kunt weren tegen (de laatste) cyberaanvallen.

Kijk hiervoor op de website van het Digital Trust Center. Hier vindt u onder andere een voorbeeld voor campagnematerialen.

Start met de vijf basisprincipes van veilig digitaal ondernemen van het Digital Trust Center. Met de Basisscan Cyberweerbaarheid krijgt u binnen tien minuten inzicht in de cyberweerbaarheid van uw onderneming en of u voldoet aan de basisprincipes.

De grootste bedreiging zijn staten/landen en criminelen. Gecoördineerde cyberaanvallen waarbij landen zijn betrokken, blijven plaatsvinden en zijn soms lange tijd onopgemerkt. Staten en landen gebruiken cyberaanvallen ook om desinformatie te verspreiden. Ook digitale risico’s van bedrijven of diensten waarmee u werkt kunnen uw organisatie raken. Denk aan cloud services. 
De NCTV beschrijft in het ‘Cybersecuritybeeld Nederland 2023’ vier risico’s voor de nationale veiligheid:

1. Niet goedgekeurde inzage in informatie en publicatie daarvan door spionage. Denk aan spionage van communicatie binnen de Rijksoverheid of de ontwikkeling van innovatieve technologieën.
2. Geen toegang meer tot processen door sabotage en de inzet van ransomware. Denk aan de innesteling in processen die zorgen voor de distributie van elektriciteit.
3. Schending van de (veiligheid van de) digitale ruimte. Bijvoorbeeld door misbruik van wereldwijde ICT-leveranciersketens.
4. Grootschalige uitval: een situatie waarin één of meer processen zijn verstoord door natuurlijke of technische oorzaken. Of door niet-moedwillig menselijk handelen.

Deze vindt u hier.

De Commissie houdt objectief toezicht op deze Verordening en voert de onderzoeken ook uit. De Commissie besluit zelf of ze wel of niet tot een onderzoek overgaat. Betrokken partijen echter kunnen de Commissie ook signalen geven van buitenlandse subsidies. Denk aan ondernemingen, lidstaten en belangenorganisaties. Lidstaten kunnen bij onderzoeken op het grondgebied van een lidstaat de Commissie bijstaan.

Deze verordening is op alle sectoren en dus ook op alle bedrijven van toepassing. Juist om te voorkomen dat er verstoringen op de markt optreden. Er gelden dan ook geen regels voor buitenlandse subsidies voor specifieke sectoren. Alles valt onder deze Verordening.

1. Mededinging: Voor onderzoeken naar fusies en overnames: 25 werkdagen voor een eerste fase onderzoek, en 90 werkdagen voor een tweede fase onderzoek. Dit is in lijn met de EU-verordening voor concentratiecontrole. De termijnen kunnen onder omstandigheden worden verlengd.
2. Aanbesteding: Voor onderzoeken naar aanbestedingen: 20 werkdagen voor een eerste fase onderzoek. Dit kan worden verlengd met 10 werkdagen. 110 werkdagen vanaf het moment van ontvangst van een complete melding voor het tweede fase onderzoek. Dit kan in uitzonderlijke omstandigheden worden verlengd met 20 werkdagen.
3. Ex officio: hiervoor geldt geen tijdslimiet. Wel moet de Commissie haar best doen dit zo snel mogelijk af te ronden. Waar mogelijk binnen 18 maanden na het openen van een tweede fase onderzoek.

Nee, niet direct. Want concludeert de Commissie dat er sprake is van een buitenlandse subsidie? Dan kijkt ze ook nog naar de mogelijke positieve effecten van de subsidie. De Commissie weegt de positieve vervolgens af tegen de negatieve effecten. 
De positieve effecten kunnen de ontwikkeling van de relevante gesubsidieerde economische activiteit op de interne markt of relevante beleidsdoelen zijn. Denk bij dat laatste aan milieubescherming, werkgelegenheid en digitale transformatie.
Wegen de negatieve effecten zwaarder dan de positieve effecten? Dan kan de Commissie maatregelen nemen om de verstoring weg te nemen. Bij het vaststellen van die maatregelen neemt de Commissie de uitkomst van de afwegingstoets mee.
 

Dat hangt af van uw omzet en die van de onderneming die u overneemt. Naast de melding bij de Commissie voor de Verordening is mogelijk nog nodig:

• een melding bij de mededingingsautoriteit voor het concentratietoezicht;
• een melding bij BTI voor investeringstoetsing. 

De Commissie doet onderzoek naar het bestaan van een buitenlandse subsidie. U moet dus vooral financiële gegevens verstrekken. Denk aan:

• gegevens over leningen
• belastingafspraken
• interne overeenkomsten tussen groepsmaatschappijen
• gegevens over afspraken met aan de overheid gelieerde entiteiten

De informatieverzameling kan lang duren. Houd daar dus rekening mee bij onderzoeken of voorbereidingen op overnames.
 

De Commissie kan tot de volgende resultaten komen: 

1. Een besluit van geen bezwaar;
2. Toezeggingen van de betrokken bedrijven om de effecten van de financiële bijdrage aan te pakken;
3. Opgelegde maatregelen om de effecten van de financiële bijdrage aan te pakken, en;
4. Een verbod voor de transactie of de gunning van de aanbesteding.

Meer vragen en antwoorden kunt u vinden op de website van de Commissie.